پیرامون طبقه بندی علوم،دیدگاه های مختلفی وجود دارد.ارسطو علوم بشری را به سه دسته تقسیم میکند: علوم نظری،علوم عملی و علوم تولیدی.این تقسیم سه گانه در میان متفکران اسلامی با ادغام دسته سوم در دسته اول به تقسیم دوگانه علوم نظری و علوم عملی تبدیل شد.
معیار های طبقه بندی علوم انسانی مختلف است: طبقه بندی بر اساس علوم موجوئد و محقق ، طبقه بندی بر اساس تعامل انسان با خود،جامعه،طبیعت و خدا و طبقه بندی کلی علوم بشری بر اساس دانش مرتبه اول و مرتبه دوم، می توان علوم انسانی را به پنج دسته اصلی تقسیم نمود:علوم اجتماعی،علوم رفتاری، علوم نقلی،علوم دینی و علوم عقلی
علوم انسانی به لحاظ روش غالب در علم به چهار شاخه اصلی تقسیم می شود:
علوم حسی_تجربی،علوم نقلی اعم از نقلی دینی و نقلی غیر دینی ، علوم عقلی و فلسفی و علوم خیالی.بنابر طبقه بندی دیگر می توان گفت علوم انسانی یا تولید کننده و تئوری زا هستند یا مصرف کننده.البته هیچ دانشی را در علوم انسانی نمی توان تولید کننده محض یا مصرف کننده محض دانست بلکه این امر، نسبی است ولی در علوم مختلف یکی از این دو غلبه دارد.
پدیده های انسانی مختص و روابط آن ها در علوم انسانی بحث میشود.علوم انسانی در بحث از این پدیده ها به دو گونه عمل میکند:یا گزارش پدیده های انسانی هستند یا علاوه بر توصیف پدیده ها شامل توصیف های عملی نیز می باشد.گزارش های انسانی علوم تاریخی نام دارد. اما علاوه بر توصیف،دارای حیثیت توصیهای باشند یا مربوط به حیثیت کنشی انسان است یا مربوط به حیثیت منشی و یا حیثیت مربوط به حیثیت بینشی.
علوم رفتاری_اجتماعی قسمی از علم انسانی هستند که ضمن تفاوت هایی که با یکدیگر دارند از ساختار و کارکرد های مشترک برخوردارند: 1-توصیف انسان مطلوب 2- توصیف انسان محقق 3- نقد انسان محقق و تغییر آن به انسان مطلوب.
از آنجا که علوم انسانی متعارف ، ساحت های مختلفی دارند، از روش های متعدد در آن استفاده میکنند.علوم رفتاری - اجتماعی از روش تجربی استفاده میکنند ، به اعتبار توصیف انسان محقق است . ولی در بعد توصیف اتسان مطلوب، وابسته به مکاتب مختلفی است که عمدتا از فلسفه متاثر هستند.حتی طبیعتگرایان نیز که مدعی اند فلسفه شان از علم منتج شده به صورت پنهان با روش غیر تجربی به توصیف انسان مطلوب می پردازند.
فلسفه ها درانتخاب روش توصیف انسان محقق نیز مکاتب موثر هستند.هدف او می تواند کمی باشد یا کیفی ، روش او می تواند پیمایش باشد یا مشاهده مستفیم، مورد کاوی ، تحلیل گفتمان، پدیدار شناسی و مانند آنتخاب هدف،استراتژی وروش خاص برای توصیف انسان تحقق بافته به نوع فلسفه ها و کتب علمی او بستگی دارد.
مکاتب و مبانی فلسفی در انتخاب روش ها و محتوای علوم رفتاری -اجتماعی موثر هستند. نظریه های علوم رفتاری-اجتماعی مبتنی بر مبانی فلسفی ،مکتبی و روش شناسی معنیی است.بر اساس تمایز علوم انسانی دینی از علوم انسانی سکولار علومی هستند که مبتنی بر مبانی فلسفی،مکتبی و روش شناسی دینی یا سکولار باشند.
منبع :کتاب روش شناسی علوم اجتماعی ص 55-56
انسان شناسی در نگاه آیت الله مصباح یزدی
علوم ,انسانی ,های ,روش ,انسان ,توصیف ,علوم انسانی ,طبقه بندی ,توصیف انسان ,رفتاری اجتماعی ,و علوم ,علوم رفتاری اجتماعی ,توصیف انسان مطلوب
درباره این سایت